เรือกอและ ราชินีแห่งน่านน้ำแหลมมลายู

          หากพูดถึงนราธิวาส ต้องนึกถึงเรือกอและ สัญลักษณ์ที่มีชื่อเสียงของจังหวัดนราธิวาส ถ้าอยากเห็นเรือกอและสวยๆ สามารถแวะมาที่ชุมชนชายทะเลได้ ซึ่งจะมีเรือกอและจอดเรียงรายสองฝั่งริมแม่น้ำบางนรา ด้วยลวดลายสวยงามสะดุดตา และบรรยากาศของวิถีประมงที่เรียบง่าย จึงเป็นเสน่ห์ของชุมชนในแบบวิถีชาวเลดั้งเดิม ที่ยังคงมีให้ได้เห็นกันอยู่ที่นี่

          งานศิลปะบนลำเรือเปรียบเสมือนวิจิตรศิลป์ ที่พลิ้วไหวบนเกลียวคลื่น เรือกอและจึงเปรียบดั่งราชินีแห่งน่านน้ำแหลมมลายูโดยเรือกอและนิยมทาสี แล้วแต่งแต้มด้วยสีสันสวยงาม พร้อมลวดลายที่ผสมผสานวัฒนธรรมไทย จีน มลายู ลวดลายที่นิยมใช้เขียนนิยมเขียนเป็นรูปต่างๆ อาทิ ลายไทย ลายเครือเถา ลายดอกไม้ ลายพื้นบ้าน ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นที่ล้ำค่า

         เรือกอและเป็นเรือประมงพื้นบ้าน โดย กอและ เป็นภาษามลายู แปลว่า โคลงเคลง ล่องลอย คือภูมิปัญญาชาวบ้านที่คิดที่สร้างออกแบบให้เรือหาปลาสามารถต้านทานคลื่นชายฝั่งได้ดี โดยลำเรือทำจากไม้เนื้อแข็งที่มียางในเนื้อไม้ เช่น ตะเคียน ไม้พะยอม และไม้หลุมพอ เนื่องจากลักษณะท้องเรือมีลักษณะกลมแบนคล้ายก้นกระทะ ช่วยให้ต่อสู้กับคลื่นลมแรงในทะเลได้ เรือกอและจะมี 2 แบบ คือ เรือกอและแบบดั้งเดิม ที่มีลักษณะหัวและท้ายเรือเรียว และเรือท้ายตัด ที่หัวเรือคล้ายเรือกอและดั้งเดิมแต่ช่วงท้ายตัดเป็นเหลี่ยม เรือกอและจะมีองค์ประกอบที่สำคัญ คือ จาปิ้ง ซึ่งเป็นแผ่นไม้รูปสามเหลี่ยม ฉลุและวาดลวดลายด้วยสีน้ำมัน ใช้ปิดช่องระหว่างลำเรือและส่วนหัวและท้ายเรือโดยโผล่ขึ้นมาข้างบนเล็กน้อย จาปิ้ง ที่อยู่ทางหัวเรือเป็นส่วนที่ศักดิ์สิทธิ์ และยังมีส่วนที่เรียกว่า บางา  เป็นไม้โค้งงอนขึ้นข้างบน ทำเป็นรูปนกติดไว้ด้านขวาค่อนไปทางหัวเรือ ติดกับจาปิ้ง เพื่อไว้วางไม้ค้ำถ่อ

          เรือกอและเป็นเสมือนศิลปะเพื่อชีวิต เพราะมิได้มีเพียงลวดลายที่สวยงามเท่านั้น ทว่ายังเป็นเครื่องมือในการจับสัตว์น้ำเลี้ยงชีพของชาวประมงด้วย นอกจากบทบาทใช้ในการออกหาสัตว์น้ำแล้ว เรือกอและยังมีหน้าที่และบทบาทในการแข่งขัน ประชันความงามและความเร็วของฝีพาย ช่างต่อเรือกอและได้พัฒนาขนาดเรือกอและให้เล็กลงและเร็วขึ้นกว่าเดิม เพื่อใช้สำหรับการแข่งขันประลองความเร็ว ในการแข่งเรือกอและหน้าพระที่นั่ง ณ บริเวณปากน้ำบางนรา อำเภอเมือง จังหวัดนราธิวาส ซึ่งการแข่งขันเรือกอและเป็นประเพณีที่สร้างความสามัคคีระหว่างหมู่คณะ เป็นการเผยแพร่เอกลักษณ์ของท้องถิ่น และช่วยสืบทอดงานช่างท้องถิ่นไม่ให้สูญหายไป เรือกอและจึงเป็นมรดกอันทรงคุณค่าของทะเลชายแดนใต้ ที่สร้างความภาคภูมิใจให้แก่คนในท้องถิ่น ซึ่งมาจากการถ่ายทอดภูมิปัญญาการประดิษฐ์เรือ การวาดลวดลายในลำเรือที่ถูกส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่น ทำให้เรือกอและยังคงอยู่คู่น่านน้ำทะเลใต้จนถึงปัจจุบัน